Thờ cúng tổ tiên - Hướng về cội nguồn VIỆT LẠC

Thờ cúng tổ tiên là một nét văn hóa cổ truyền đã đi theo người dân Việt Nam qua hàng nghìn năm. Một nét đẹp cần chú trọng lưu giữ và phát huy qua nhiều thế hệ về sau.

Thờ cúng tổ tiên - nhắc nhở về cội nguồn

Thờ cúng tổ tiên đã trở thành một tập tục ăn sâu, bám rễ vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam. Nhắc nhở mỗi con người luôn nhớ về tổ tiên, người sinh thành, nuôi dưỡng và cho chúng ta trở thành một con người như hiện tại.

Thờ cúng tổ tiên hay cũng có thể gọi là đạo hiếu, không chỉ có hiếu khi bố mẹ, ông bà còn sống mà khi người đã cưỡi hạc về trời, những người con, người cháu vẫn luôn duy trì tập tục thờ cúng như một cách để thể hiện tình yêu và lòng biết ơn đó.

Theo quan niệm của người dân Việt Nam, “trần sao âm vậy”, khi các cụ, ông bà đã dưới suối vàng cũng vẫn sẽ có nhu cầu về nhà cửa, xe cộ, ăn mặc. Do vậy, cần cúng giỗ để tổ tiên không bị thiếu thốn nơi âm gian. Từ lòng tôn kính, sự mong muốn báo đáp cho tổ tiên ở nơi “chín suối”, con cháu tìm cách báo hiếu với tổ tiên bằng việc cúng giỗ, thắp hương tưởng niệm, cẩn báo với tổ tiên mỗi dịp lễ tết, mỗi khi có việc trọng đại, như: hôn nhân, làm nhà, tang lễ... Đây cũng là dịp để trẻ nhỏ nhận thức được về cội nguồn của gia đình, dòng họ và ghi nhớ việc báo hiếu với tiên tổ.

Trải qua hàng nghìn năm đô hộ, đấu tranh giành độc lập hay là những năm hòa bình phát triển như hiện tại, tập tục “uống nước nhớ nguồn” này vẫn luôn được duy trì, không bị phai nhạt trong bất kỳ hoàn cảnh lịch sử nào, thậm chí là ngày càng được chú trọng và đầu tư hơn.

Những điều cần tránh trong thờ cúng

Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp thiêng liêng nhưng cũng đầy bình dị và gần gũi. Nhà nhà người người không kể sang hèn, lớn nhỏ đều coi nơi thờ cúng tổ tiên là một nơi tôn nghiêm, nơi thể hiện tấm lòng thành kính, hiếu thảo nên đối với việc thờ cúng tổ tiên, cần chú ý đến một số điều kiêng kị, được cho là không tốt, thiếu tôn trọng đến bề trên.

Những kiêng kỵ trong việc thờ cúng

Không nên nhìn thẳng vào bàn thờ vì đó được cho là 1 hành động bất kính. Nên cúi người, khi thắp hương.
Không nên khấn vái sai cách đặc biệt là các loại kinh chú, nếu không hiểu rõ thì tốt nhất là không nên khấn.
Không nên ăn mặc thoải mái khi cúng.
Không nên để phụ nữ đang trong ngày đèn đỏ đến cúng bái.
Không rút hương (nhang) khi chưa cháy hết.
Không rút đồ cúng xuống khi hương còn đang cháy.
Không được ăn vụng đồ cúng.

Những món ăn không được cúng

Không nên cúng đồ sống, các món cúng đều nên được nấu chín.
Không cúng các món thịt chó, thịt mèo, ốc, hến.
Không cúng đậu đen.
Không cúng đồ tanh, không cúng những món ông bà không thích.
Không cúng máu, huyết, các món được làm từ máu, huyết.
Không cúng những vật đã chết trước khi làm thịt.
Không cúng gà, vị để tủ lạnh qua ngày mà phải cúng thịt tươi.
Không cúng trà cũ, rượu cũ.
Không cúng hoa quả giả.
Không cúng các loại quả gai nhọn.
Không cúng các loại hoa quả quá chín (mùi), bị sâu, hư.
Không cúng đồ ăn đã nguội lạnh.

Những kiêng kỵ khi đốt vàng mã

Khi đốt vàng mã, phải đốt cho hết, không nên chừa lại.
Không đốt vàng mã đã rách.
Lúc đốt vàng mã, nên khấn tên người nhận hoặc viết trên người nhận lên vật cần đốt để người đó nhận.
Không vứt vàng mã khắp nơi.
Không nên đạp lên vàng mã ngoài đường.

Vấn đề thờ cúng ngày nay

Nét đẹp thờ cúng vẫn luôn được duy trì và củng cố qua rất nhiều thế hệ. Những chính quãng thời gian kéo dài cùng tác động qua lại của kinh tế thị trường gây ảnh hưởng không nhỏ cho tập tục cổ xưa này.

Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, kỹ thuật, xu hướng toàn cầu hóa về kinh tế văn hóa giúp cho con người không còn lo lắng về vật chất nữa. Đó cũng chính là lúc mà đời sống tinh thần được đề cao, văn hóa tín ngưỡng trỗi dậy dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của những tôn giáo cũ cùng sự ra đời của rất nhiều tôn giáo mới đã tạo sự biến đổi lớn trong tập tục thờ cúng tổ tiên hiện nay ở Việt Nam.

Kinh tế phát triển, điều kiện sống khá giá đã góp phần phục hồi các phong tục, tín ngưỡng. Trải qua mỗi dịp lễ, tết, ngày giỗ, ngày trọng đại,... hình thức thờ cúng tổ tiên lại ngày một đa dạng, phong phú hơn.

Người ta có thể bỏ ra hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đồng để có một nơi “an nghỉ” tạo phúc cho con cháu. Những ngôi mộ bề thế, thiết kế xa hoa mọc đầy trong các nghĩa trang. Ngày giỗ, ngày lễ ăn uống linh đình, vàng mã đốt đủ các chủng loại không chỉ thỏa mãn cái “sĩ” trong người mà cũng chính hành động này còn tạo nên tình huống ganh đua, cạnh tranh về những việc không có lợi cho cộng đồng, thậm chí tổn hao tiền của, ảnh hưởng sức khỏe, gây mất đoàn kết giữa hàng xóm láng giềng, anh em họ hàng, thậm chí còn ganh ghét, đố kỵ lẫn nhau.

Ranh giới giữa thành tâm, tự nguyện với mê tín, mê muội là rất mỏng manh. Không ít người trong các gia đình do quá tin tưởng và bị thần thánh hóa bởi sự tồn tại của tổ tiên đã không ngại bỏ ra một số tiền lớn, dồn nhiều công sức để mời thầy về làm lễ nhưng đâu biết chính sự tin sùng của mình đã bị lợi dụng, không thể phân biệt được giữa tâm linh tôn kính, lòng biết ơn với mê tín dị đoan, tin và làm theo những người lừa lọc, buôn thần bán thánh.

Để đạt được cái hay, cái đẹp trên đời, không chỉ có chăm chăm vào cúng tế, khẩn cầu mà còn phải xuất phát từ cái tâm, hãy tu từ chính trong linh hồn, tâm khảm, rèn luyện phẩm chất đạo đức tốt thì không chỉ thánh thần mà chính những người xung quanh cũng sẽ giúp đỡ, hỗ trợ, gặp nạn tiêu tan.

Kết luận

Thờ cúng tổ tiên là một tập tục xuất phát từ lòng hiếu thảo với hi vọng nơi “suối vàng” tổ tiên, ông bà cũng luôn được đủ đầy, hạnh phúc.

Với xuất phát điểm đầy nhân văn như vậy, chúng ta hãy đưa nó trở thành một nét đẹp văn hóa dân tộc, bảo tồn cho nét đẹp “uống nước nhớ nguồn”. Dạy cho những thế hệ sau này lòng biết ơn với thế hệ trước, nuôi dưỡng tâm hồn đẹp và rèn luyện đạo đức tốt để vun đắp gia đình và xây dựng đất nước.